Alcohol in skincare

Alcohol is ingrediënt dat ik al heel lang wil bespreken hier op mijn blog. Het is nogal een berucht ingrediënt heb ik gemerkt, omdat ik via de comments lees dat jullie vrij negatief reageren wanneer dit in een skincare product blijkt te zitten. En logisch, want skincare experts van over de hele wereld – Paula Begoun en onze eigen Jetske Ultee bijvoorbeeld – vertellen ons dat we dit ingrediënt beter kunnen vermijden. Toch is alcohol in skincare niet altijd slecht. Sterker nog, soms is het juist goed. Daarbij is alcohol een hele brede term om verschillende soorten aan te duiden. Vandaag wil ik jullie daarom wat meer vertellen over de verschillende alcoholen die er worden gebruikt in de cosmetica industrie.

Alcohol
Wanneer ik aan alcohol denk, denk ik aan biertjes, wijntjes en sterke drank. Maar alcohol zit ook in skincare producten. Alcohol wordt ook wel ethanol of ethyl ethanol genoemd. Om te voorkomen dat mensen flesjes tonic en haarlak staan weg te zuipen omdat er alcohol in zit,  heeft men een cosmetische variant gemaakt door er een stofje aan te koppelen zodat het bitter smaakt. Je herkent deze vorm van alcohol aan ‘alcohol denat.’ in de ingrediëntenlijst. Het wordt ook wel gedenatureerde alcohol of SD alcohol genoemd.

Hoe ontstaat alcohol?
Alcohol ontstaat van nature wanneer gist in aanraking komt met suikers uit fruit, tarwe, mais of suikerriet. De gist zorgt ervoor dat de suikers worden omgezet in alcohol en koolzuurgas. Met hetzelfde principe wordt er onder gecontroleerde omstandigheden synthetische alcohol geproduceerd in fabrieken, bedoeld voor de cosmetische industrie.

De voordelen van alcohol
Alcohol heeft als voordeel dat het razendsnel verdampt. Om deze reden wordt het graag verwerkt in haarstylingsproducten. De ingrediënten die zorgen voor versteviging worden opgelost in alcohol en na het aanbrengen verdampt de alcohol zo snel, dat alleen de verstevigende ingrediënten achterblijven op de haren. Had je deze ingrediënten opgelost in water, dan zou je haar te nat worden en het zou ook nog eens lang duren voordat alles zou zijn opgedroogd. Alcohol in haarstylingsproducten is wat dat betreft dus zeker een voordeel.

Maar droogt het de haren niet uit? In het geval van haarstylingsproducten is alcohol eigenlijk een soort ‘transportmiddel’ om de versteviging op de haren te krijgen. Het alcoholpercentage is vrij laag en heeft daarom in feite geen uitdrogend effect. Zeker niet wanneer het betreffende product ook nog voedende ingrediënten bevat om een eventueel uitdrogend effect weer in balans te brengen.

Alcohol komt ook voor in skincare producten, bijvoorbeeld als oplosmiddel. Aangezien veel werkzame ingrediënten in zeer lage concentraties toegevoegd zijn aan een skincare product, zal de concentratie alcohol die gebruikt is om deze stof in op te lossen ook erg laag zijn. Dit is het geval als de alcohol helemaal achteraan de ingrediëntenlijst staat. Het percentage alcohol is dan bijna nihil en hier hoef je je niet al te druk over te maken.

Alcohol wordt soms ook ingezet als ingrediënt voor een langere houdbaarheid, als conserveermiddel dus. In dat geval bevat het product altijd minder dan 10% alcohol. En ook in dit geval is dat niet iets om je druk over te maken wanneer er ook voedende ingrediënten in het product aanwezig zijn. Al kan het voor gevoelige huidjes nog best heftig zijn als het bijvoorbeeld precies 10% zou zijn.

Alleen in hand sanitizers zit een veel hoger alcoholpercentage, meestal bevatten ze 60% of zelfs meer alcohol. Maar, dit is ook wel nodig, anders zou het niet effectief genoeg bacteriën doden en dus niet doen wat het beloofd. Gelukkig bevatten hand sanitizers ook veel hydraterende ingrediënten zoals glycerine om het uitdrogende effect tegen te gaan.

De nadelen van alcohol
Het grote nadeel van alcohol is dat het uitdrogend is en daardoor schadelijk kan zijn voor de huid. In toners voor de vette en onzuivere huid wordt alcohol wel eens toegevoegd om te desinfecteren en om de huid te ontvetten. Bovendien zorgt de alcohol voor een ‘lekker fris’ gevoel op de huid. Alcohol lost de natuurlijke vetten op in het bovenste gedeelte van de huid. Je wilt je huid wel reinigen en voorkomen dat er bacteriën bij komen die tot ontstekingen kunnen leiden, maar je wilt je huid niet ontdoen van deze natuurlijke vetten, omdat ze het vochtbalans van je huid op peil houden en voorkomen dat er stofjes binnen kunnen dringen.

Alcohol ‘stript’ je huid van haar natuurlijke barrière zodat stoffen dieper in de huid kunnen dringen en je gevoeliger bent voor irritaties. Dit kan zowel een voordeel als nadeel zijn (afhankelijk van wat er precies naar binnendringt, namelijk). Je wilt geen ‘nare’ stofjes zoals parabenen tot in je diepere lagen laten penetreren, maar wanneer werkzame stoffen dit doen is dit natuurlijk wel heel gunstig.

Wanneer een vette huid wordt ontvet heeft dit een matterend effect, maar na verloop van tijd kan de huid hierdoor gaan denken dat de huid te droog wordt en daarom juist meer talg gaan aanmaken, waardoor je nóg verder weg bent van huis.

Vettige alcoholen
Nee, dit zijn geen alcoholsoorten met overgewicht. Deze groep alcoholen zijn totaal niet schadelijk voor de huid. Sterker nog, ze zijn juist heel zacht, hydraterend en verzorgend voor huid en haar. Onder de ‘fatty alcohols’ vallen cetyl alcohol, stearyl alcohol, cetearyl alcohol, miyristyl alcohol en behenyl alcohol. Fatty alcohols zijn afkomstig van de kokosnoot of palm en dus plantaardig. Ze zijn vast bij kamertemperatuur en hebben een dikke, romige textuur (vandaar waarschijnlijk ook de naam). Ze worden veel gebruikt in conditioners, haarmaskers, handcrèmes, body lotions en dag- en nachtcrèmes voor hun milde, hydraterende werking, maar ook omdat ze een formule dikker en romiger maken en tevens een emulgerende werking hebben (ze lossen oliën op in water).

Hoewel fatty alcohols de huid niet uitdrogen kunnen ze de huid mogelijk irriteren of zelfs verstoppen. Maar weinig mensen hebben hier last van, maar voor mensen met een gevoelige of onzuivere huid kan het in sommige gevallen een probleem zijn.

Conclusie
Alcohol verdampt snel en is daarom uitdrogend, maar wordt in de meeste cosmetische formules in een dusdanig lage concentratie gebruikt, dat de uitdrogende effecten zo goed als nihil zijn. Vooral als de formule hydraterende bestandsdelen bevat zou het uitdrogende effect van alcohol geen probleem moeten vormen. Als je een (zeer) droge of gevoelige huid hebt is het waarschijnlijk wel beter om producten met alcohol te vermijden. In elk geval wanneer alcohol voorkomt in het bovenste gedeelte van de ingrediëntenlijst. Alcohol is verder in lagere concentraties multi inzetbaar als conserveermiddel, oplosmiddel en desinfectant. En omdat het de natuurlijke vetten van je huid verwijdert, kunnen werkzame stoffen tot in de diepere huidlagen penetreren en daar veel effectiever hun werk doen.

Mijn persoonlijke mening is dat alcohol in skincare niet per definitie slecht is. Het is absoluut niet nodig om meteen te steigeren als er alcohol in een product blijkt te zitten, integendeel! Voor sommige huidtypes zal alcohol wel werken, en voor anderen juist weer niet. Ik ben niet van mening dat er veel alcohol in een product zou moeten zitten (ik zie daar het nut niet van in), maar als het met mate in bepaalde skincare voorkomt, bijvoorbeeld in producten met huidverbeterende, werkzame stoffen, dan zou het zelfs erg nuttig kunnen zijn. Het hangt gewoon heel erg af van je huidtype en wat je wensen zijn, en verschilt dus per persoon.

Wat vinden jullie van alcohol in skincare? Proberen jullie het te mijden of let je er niet zo op?

bronnen; 1, 2, 3, 4.